بیماری سلیاک چیست؟

بیماری سلیاک یک بیماری التهابی مزمن و اتوایمیونیتری است که اثر مصرف گلوتن یا یک پروتئین موجود در گندم، جو و جیره در مواد غذایی دارد.
در این بیماری، سیستم ایمنی بدن به طور اشتباه علیه بافتهای روده‌ای حمله می‌ کند.
این حمله باعث تخریب تدریجی جدارهای روده کوچک و روده‌ های باریک می‌ شود و باعث ایجاد التهاب و آسیب در روده‌ ها می‌ شود.
علائم بیماری سلیاک می‌ تواند شامل موارد زیر باشد.

۱- افت وزن ناشی از جذب نامناسب مواد غذایی و کاهش اشتها

۲- ورم معده

۳- خستگی و ضعف عمومی و دردهای شکمی

۴- افزایش دفع مدفوع

بیماری سلیاک در صورت تشخیص و درمان به‌موقع، قابل مدیریت است.
درمان عمدتاً شامل رژیم غذایی بدون گلوتن است.
با انجام تست‌های مختلف تشخیصی و تغییر در رژیم غذایی، می‌توان به کنترل علائم بیماری و پیشگیری از آسیب‌های ناشی از آن کمک کرد.
اگر مشکوک به بیماری سلیاک هستید یا علائم مشابهی دارید، بهتر است با پزشک متخصص گوارش و سیستم ایمنی بدن مشورت کنید.
درمان بیماری سلیاک بر اساس رژیم غذایی بدون گلوتن و مدیریت علائم بیماری انجام می‌شود.
در ادامه، راهکارهایی برای درمان بیماری سلیاک را بررسی می‌کنیم.

۱- رژیم غذایی بدون گلوتن

راهکار اصلی درمان بیماری سلیاک، رعایت رژیم غذایی بدون گلوتن است.
این به معنی از مصرف گلوتن کاملاً پرهیز کردن می‌باشد.
انواع موادی که گلوتن دارند مانند گندم، جو، جیره گیاهان از راسته گندم، برنج برگردان، سیب‌زمینی، و آشپزی با آرد گلوتن دار باید از رژیم غذایی حذف شوند.

۲- آموزش به رژیم بدون گلوتن

برای مدیریت بیماری سلیاک، آموزش به بیمار و خانواده در مورد رژیم بدون گلوتن و چگونگی شناسایی مواد غذایی غلط تا ترتیبات مناسبی انجام دهند بسیار مهم است.

۳- مصرف محصولات بدون گلوتن

با رشد علاقه به رژیم‌های بدون گلوتن، بازار محصولات بدون گلوتن نیز گسترش یافته است.
امروزه شما می‌توانید محصولات بدون گلوتن مثل نان، کیک، پاستا، و غیره را در فروشگاه‌ها پیدا کنید.

 

۴- بررسی برچسب مواد غذایی

برای مطمئن شدن از اینکه مواد غذایی حاوی گلوتن نیستند، همیشه برچسب مواد غذایی را مطالعه کنید.
در برچسب ممکن است عبارت‌هایی مانند بدون گلوتن یا مناسب برای بیماران سلیاک آمده باشد.

۵- مدیریت علائم بیماری

برخی از افراد ممکن است علائم جانبی ناشی از بیماری سلیاک داشته باشند.
این علائم می‌تواند شامل مشکلات گوارشی یا فقدان مواد غذایی باشد.
برای مدیریت این علائم، مشوره پزشکی و تغذیه‌ای لازم است.

۶- تجویز داروها

در برخی موارد، به علت عوارض ناشی از بیماری سلیاک ممکن است پزشک داروها تجویز کند تا علائم بهبود یابند.

 

۷- پیگیری پزشکی

به منظور مشاهده پیشرفت و مدیریت بهتر بیماری سلیاک، باید پیگیری منظم با پزشک و تیم مراقبتی مرتب انجام شود.

۸- آزمون‌های پزشکی

در برخی موارد، آزمون‌های پزشکی مانند آزمایش خون برای اندازه‌گیری آنتی‌تیروئیدی (TTG) یا بیوپسی روده کوچک ممکن است برای تشخیص و مدیریت بیماری سلیاک لازم باشند.
بیماری سلیاک یک بیماری مزمن است و نیازمند رعایت مداوم رژیم غذایی بدون گلوتن است.
مهم است همیشه با پزشک و متخصص تغذیه مشوره داشته باشید تا بهبود و مدیریت بهتر بیماری را تجربه کنید.

علائم بیماری سلیاک کدامند؟

علائم بیماری سلیاک می‌توانند متنوع باشند و بستگی به شدت بیماری و شخص خاص داشته باشند.
بعضی از علائم شایع بیماری سلیاک شامل موارد زیر می‌شوند.

۱- اسهال

اسهال مزمن یکی از علائم اصلی بیماری سلیاک است.

۲- کاهش وزن

افراد ممکن است به دلیل جذب نامناسب مواد غذایی و اسهال مداوم وزن خود را از دست دهند.

۳- کاهش اشتها

افراد ممکن است دچار از دست رفتن اشتها شوند.

۴- ورم معده

در برخی موارد، ورم معده و دل دردی ممکن است اتفاق بیفتد.

۵- خستگی و ضعف عمومی

افراد ممکن است احساس خستگی مداوم کنند و انرژی کمتری داشته باشند.

۶- دردهای شکمی

درد و ناراحتی شکمی معمول است و ممکن است مکان و شدت آن متغیر باشد.

۷- درد عضلات و استخوان‌ها

درد و سفتی در عضلات و استخوان‌ها ممکن است رخ دهد.

۸- سردرد

سردرد مزمن نیز از علائم ممکن بیماری سلیاک است.

۹- مشکلات در پوست

افراد ممکن است مشکلات پوستی مانند پوسته‌پوسته شدن پوست، خشکی و حساسیت پوست تجربه کنند.

۱۰- آفت‌های دهانی

آفت‌های دهانی و زخم‌های دهانی نیز ممکن است ظاهر شوند.
اگر افراد علائم مشابهی تجربه می‌کنند و مشکوک به بیماری سلیاک هستند، بهتر است با پزشک متخصص گوارش یا پزشک متخصص ایمنی‌شناسی مشورت کنند.
برای تشخیص دقیق بیماری سلیاک، تست‌های خونی و تصویربرداری ممکن است انجام شود و اگر تشخیص تأییدی شود، رژیم غذایی بدون گلوتن توصیه می‌شود.
بیماری سلیاک یک بیماری ایمنی مزمن است که بر اساس تفاوت‌های ژنتیک و عوامل محیطی ایجاد می‌شود.
افرادی که راحت‌تر به بیماری سلیاک مبتلا می‌شوند عمدتاً شامل دسته‌های زیر می‌شوند.

۱- افراد با تاریخچه خانوادگی

اگر در خانواده شما افرادی دارای بیماری سلیاک هستند، احتمالاً شما نیز افزایش ریسک دارید.
وجود تاریخچه خانوادگی این بیماری می‌تواند احتمال ابتلا را افزایش دهد.

۲- افراد با ژنتیک مشخص

بیماری سلیاک مرتبط با ژنتیک است و در افرادی که دارای ژن‌های خاصی مانند HLA-DQ2 و HLA-DQ8 هستند، احتمال ابتلا بیشتر است.

۳- افرادی با بیماری‌های دیگر

بعضی از بیماری‌ ها و اختلالات دیگر می‌ توانند ریسک بیشتری برای ابتلا به بیماری سلیاک ایجاد کنند.
مثلاً افراد دیابت نوع 1، بیماری‌های ایمنی مزمن مانند آرتریت روماتوئید و اسپلین مزمن، و بیماری‌های تیروئیدی ممکن است در معرض ریسک بیشتری باشند.

۴- نوزادان نسبت به کودکان بزرگ تر

 اغلب بیماری سلیاک در نوزادان تشخیص داده می‌شود.
شایع‌ترین زمان برای شروع این بیماری در دوره کودکی است.
به عنوان نمونه، در نوزادان که شیر مادری که گلوتن ندارد مصرف می‌کنند، بیماری سلیاک ممکن است در دوران شیرخوارگی ظاهر شود.

۵- اقلیت‌های قومی

برخی از اقلیت‌های قومی، به خصوص اقلیت‌های که در سطح جغرافیایی وسیعی محدود به مصرف گلوتن هستند، احتمالاً به بیماری سلیاک مستعدترند.
با این حال، برای ابتلا به بیماری سلیاک لازم است همه این عوامل ویژه در کنار یک محیط گوارشی که در تماس با گلوتن به مشکل می‌ خورد، وجود داشته باشند.
اگر احتمال مبتلا شدن به بیماری سلیاک دارید یا علائم مشکوکی دارید، مهم است به پزشک متخصص گوارشی مراجعه کرده و تشخیص دقیقی گرفته شود.

علت بیماری سلیاک

بیماری سلیاک به عوامل ژنتیک و مصرف گلوتن وابسته است.
این بیماری ناشی از نوعی اتوایمیونیته است که سیستم ایمنی بدن به طور اشتباه علیه بافت های روده‌ ای حمله می‌ کند و باعث آسیب و التهاب در روده‌ ها می‌ شود. عوامل اصلی بیماری سلیاک عبارتند از:

۱- ژنتیک

بیماری سلیاک اغلب به وراثت برمی‌گردد.
اگر یک فرد دارای ژن‌های خاصی باشد که از جمله ژن‌ های HLA-DQ2 و HLA-DQ8 می‌ باشند، احتمال ابتلا به بیماری سلیاک افزایش می‌ یابد.

۲- مصرف گلوتن

مصرف گلوتن موجود در گندم، جو توسط افراد حساس به بیماری سلیاک می‌تواند علائم بیماری را فعال کند.
گلوتن باعث فعال‌شدن سیستم ایمنی بدن و حمله به بافتهای روده‌ای می‌شود.

۳- عوامل محیطی

عوامل محیطی مانند عفونت‌ها، استرس، بارداری و غذاها ممکن است تأثیر گذار باشند و فرآیند بروز بیماری را تسریع کنند.
بیماری سلیاک به طور متوسط در حدود 1 در 100 نفر در جوامع غربی رخ می‌دهد، اما می‌تواند در افراد مختلف درجات شدت متفاوتی داشته باشد.
در صورت اطلاعات ژنتیکی و مصرف گلوتن بیشتر، احتمال ابتلا به بیماری سلیاک افزایش می‌یابد.
درمان اصلی بیماری سلیاک شامل تغییر در رژیم غذایی به‌صورت بدون گلوتن است.

چه افرادی در معرض ابتلا به بیماری سلیاک هستند؟

افرادی که در معرض ابتلا به بیماری سلیاک قرار دارند، معمولاً شامل افرادی هستند که در یک یا چندی از شرایط زیر قرار دارند.

۱- تاریخ خانوادگی

اگر خانواده شما تاریخچه بیماری سلیاک دارد، احتمال ابتلا شما به این بیماری افزایش می‌یابد. بیماری سلیاک به طور معمول به صورت ژنتیک انتقال می‌یابد.

۲- ژنتیک

داشتن خصوصیت‌ های ژنتیکی خاص، به عنوان مثال داشتن ژن‌های HLA-DQ2 و HLA-DQ8، افزایش احتمال ابتلا به بیماری سلیاک دارد.

۳- به دنبال بیماری

بیماری سلیاک ممکن است پس از رویدادهای خاصی مانند عفونت‌ها، بارداری، عمل جراحی، یا استرس ظاهر شود.

۴- نوع قومیت

بیماری سلیاک در برخی نوع قومیت‌ها بیشتر دیده می‌شود.
به عنوان مثال، این بیماری در نسل‌های اروپایی بیشتر شیوع دارد.

۵- بیماری‌های همراه

افرادی که بیماری‌های دیگری همچون دیابت نوع 1، بیماری لوپوس،  نسبت به بیماری سلیاک حساس‌تر هستند.

۶- سن

بیماری سلیاک می‌تواند در هر سنی ظاهر شود، اما معمولاً در کودکان و نوجوانان شروع می‌شود.
اگر افراد در خانواده شما بیماری سلیاک دارند یا شما علائم مشکوک به بیماری سلیاک دارید، بهتر است با پزشک متخصص گوارش مشورت کنید.
برای تشخیص نهایی بیماری سلیاک، تست‌های خونی و تصویربرداری ممکن است لازم باشد.